KAD SI I OĐE I TAMO …
-Zbog čega se pitanje Nacrta Zakona o izmjenama Zakona o registrima prebivališta i boravišta koristi u dnevno-političke manipulacije i kalkulacije ?
-Da li se potkopavaju temeljne postavke demokratske odgovornosti kad ste i stovremeno „u svome domu i odsutni od svoga doma“ i kako se to odražava na evidenciju u registrima i izbornim procesima matične države ?
Tragom iskazanog nezadovljsta i saopštenja samozvanih zastupnika “crnogorske dijaspore” povodom Nacrta Zakona o izmjenama Zakona o registrima prebivališta i boravišta , koji su obilovali retorikom neprimjerenoj Crnoj Gori , koja je prozivana za “genocidno” postupanje prema dijaspori ,kontaktirali smo članove Asocijacije dijaspore CG iz zemalja u kojima žive i potpisnici navedenih saopštenja , tražeći pojašnjenje o uporednoj praksi u njihovim zemljama prijema , želeći da nam oni razjasne iskazane strahove i pojmove “privremenog rada u trajanju od 40 godina” , kakva je i da li po njima postoji razlika u pripadajućim pravima kod “privremenog boravka” u inostranstvu i “trajnog iseljenja”.
Prvi zaključak iz dobijenih informacija od naših članova je da nemati državljanstvo zemlje prijema a imati stalni boravak , radnu dozvolu ili Green Card znači imati sva prava koja su ipak limitirana ,jer ne možeš raditi u državnim službama, institucijama i nemaš “pravo glasa” .Crpeći informacije iz komparativnih iskustava zemalja prijema naše mnogobrojne dijaspore, Vlada CG i njena resorna ministarstva, izvršna vlast bi mogla prije pitanja “prava glasa ” dijaspore Crne Gore, postaviti pitanje dodjele državljanstva licima koja nijesu imala pravni osnov da ga dobiju , samim tim ni da dobiju zaposlenje u državnim institucijama i javnim preduzećima , čiji je osnivač država, kao ni da budu upisani u biračke spiskove. Zakon o registrima prebivališta i boravišta može imati uspješnu implementaciju jedino ako bude praćen principijelnom implementacijom Zakona o crnogorskom državljanstvu u dijelu oduzimanja državljanstva po sili zakona svim onim licima koja posjeduju državljanstva drugih država i upisana su u biračke spiskove drugih država, bez obzira ko je u pitanju.
Pitanje Nacrta Zakona o izmjenama Zakona o registrima prebivališta i boravišta je izazvalo vrlo burne reakcije u dijelu dijaspore , kao i crnogorske javnosti koja je (kao mnogo puta do sada) izložena političkim i nacionalnim kalkulacijama , zakulisnim radnjama i skrivenim motivima,koji su doveli do osjećaja društveno-političke poniženosti, ogorčenosti jednog dijela stanovništva i time još više povećalo postojeće podjele po svim osnovama. Ako je to cilj ili sredstvo opstanka ili povratka na vlasti političkih aktera , onda crnogorsko društvo nije na dobrom putu!!!
Svjesni da je crnogorsko društvo u prethodnom periodu bilo u demokratskoj tranziciji, koja je trebala da bude završena do ulaska tj. članstva u NATO, a kako nije u krajnjem taj proces treba biti završen do ulaska u Evropsku Uniju, kojoj Crna Gora stremi.
Kraj razdoblja demokratske tranzicije podrazumijeva sređeno i uređeno pitanje državljanstva građana (osnovnog i dvojnog ) , tačnih registara državljana , njihovih prebivališta i boravišta iz kojih se crpe tačni i pouzdani podaci o građanima Crne Gore koji kasnije mogu poslužiti u statističke, ekonomske,poreske , naučne i druge svrhe, kao i usaglašavanjima sa pravima članica Evropske unije. Sve ovo navedeno i urađeno će dovesti do sređivanja i biračkog spiska i (bilo kojoj ) vlasti i Vladi bi ovim redosljedom trebali biti određeni prioriteti u evidencijama građana ,koji se moraju bazirati na pravu i pravičnosti u primjeni vladavine istih kojima podliježu svi bez selektivnog pristupa , uz čuvanje nacionalnih interesa Crne Gore.
Ako država Crna Gora ima mali broj stanovnika i veliku dijasporu jasno je da će se znatno veća važnost pridavati pitanju prava glasa dijaspore jer postoji realna vjerovatnoća da će glasovi iz dijaspore promijeniti rezultat izbora ili referenduma te tako direktno uticati na političku i opštu situaciju u državi.
Zna li država Crna Gora brojnost svoje dijaspore ? Da li je država Crna Gora kroz zakonske okvire napravila jasnu razliku između “privremenog boravka” u inostranstvu i “trajnog iseljenja” ? Zna li država Crna Gora broj crnogorskih građana koji žive “privremeno” u inostranstvu? Da li “privremeni boravak” može biti u trajanju od 20,30 ,40 godina ? Kome smetaju tačni registri stanovništva , prebivališta , boravišta ? Građanima ili akterima crnogorske političke scene ?Zar uređeni registri prebivališta ne smanjuju manevarski prostor za dnevno-političke manipulacije i kalkulacije?
U vrijeme razvijene internet komunikacije , ko hoće da zna može doći do podataka koji su relevantni i koji otvaraju ali i daju odgovore na mnoga pitanja o pravima naših građana ne samo u Crnoj Gori , već i onih koji su na “privremenom radu” u raznim zemljama prijema , a koja su se nametnula iz saopštenja “predstavnika dijaspore” i samozvanih zaštitnika prava dijaspore (?), a ta prava nijesu samo “pravo na glas” za podobne i lojalne ne državi Crnoj Gori , već političkim “elitama” , koje sun as dovele tu đe jesmo!
Uvidom u statističke podatke EUROSTAT-a ( Evropske statističke agencije ) u decembru 2019.g., u državama Evropske Unije, kao i Velikoj Britaniji, Švajcarskoj, Norveškoj i Islandu, je izdato 31.114 važećih dozvola boravka čiji su imaoci crnogorski državljani, najveći broj u SR Njemačkoj (18.794), Luksemburgu (3.501), Švajcarskoj (2.520), Italiji (2.007).
Od ovog broja (31.114), 17.956 je dozvola za stalni boravak – najviše u SR Njemačkoj (11.550), Luksemburgu (2.000), Italiji (1.237), Francuskoj (849).
Uvidom u statističke podatke EUROSTAT-a, u periodu od 20 godina (2000-2019) 8.272 crnogorska državljanina putem prijema je steklo državljanstvo Luksemburga (2.255), SR Njemačke (2.037), Italije (805), Švajcarske (536), Velike Britanije (279), itd.
Značajan dio od ovih 8.272 lica su se, u postupku sticanja državljanstva neke od ovih zemalja prijemom (prije svih SR Njemačka), odrekla crnogorskog državljanstva, tako da se ne bi smjela nalaziti u registru državljana i prebivališta, odnosno biračkom spisku Crne Gore.
Kada je riječ o broju crnogorskih građana u Sjedinjenim Američkim Državama, iz statističkih podataka US Citizenship and Imigration Services i US Department of Homeland Security, se vidi da je u periodu 2008-2019.g. ( 12 godina) , 2.281 crnogorski državljanin stekao državljanstvo SAD-a.
Kada je riječ o crnogorskim građanima koji su imaoci Lawful Permanent Resident Status ili takozvane “Green Card”, u periodu 2010-2019.g. 2.779 naših državljana ju je steklo.
Podaci o imaocima Green Card-a i licima koja su stekla državljanstvo SAD se prepliću , jer je značajan dio od ovih 2.779 “Green Card” imalaca u period 2010-2019.g. steklo državljanstvo i samim tim se prelilo u kategoriju od 2.281 lica koja su stekla državljanstvo, pa se ove dvije kategorije ne mogu sabirati.
Navedene boravišne dozvole i vize ne predstavljaju dokaz i potvrdu da su se njihovi imaoci zaista trajno nastanili u konkretnoj državi, jer je ta dozvola, odnosno viza privremenog vremenskog karaktera, izdata na tačno određen vremenski period (godinu, dvije ili tri) i ne predstavlja garanciju da će nakon njenog isteka biti i produžena.
Ostali smo uskraćeni za pojašnjenje kako se boravi u nekoj državi “privremeno” 40 godina kako su naveli glasnogovornci “ za zaštitu prava dijaspore” u svojim saopštenjima , ali iz svih uporednih praksi smo došli do zaključka da ako se crnogorski državljanin, koji privremeno boravi u drugoj državi (po osnovu školovanja, rada, sezonskog rada i dr) liši prebivališta i time biračkog prava, je kršenje njegovih ustavom i zakonima zagarantovanih prava.
Država mora urediti svoje Zakone o Registrima i pojasniti svojim građanima da njihovom implementacijom se ne krši ni jedno njihovo pravo čak i kad “postoji namjera da se lice trajno nastani u drugoj državi”i shodno tome izvrši zakonske odjave i prijave .
Birački spisak se može “srediti i očistiti” provjerom i kontrolom izvornih registara , prvenstveno svih registra državljana. Valjanost i ispravnost biračkog spiska zavisi od valjanosti i ispravnosti izvornih registara. Nadalje, mogu se iskoristiti podaci kojima raspolažu drugi organi (Fond za zdravstveno osiguranje, Poreska uprava, Fond PIO, Zavod za zapošljavanje, Centralna banka i dr). Postojanje “fantoma” u biračkom spisku može biti samo rezultat činjenice da je neko lice, bez ispunjavanja zakonskih uslova, upisano u registar državljana ili registar prebivališta u cilju upisivanja u birački spisak kako bi glasalo za određenu političku partiju ili grupaciju ì koliko god se to bilo kome ne sviđa, takvi trebaju biti brisani iz registra državljana , ako za njih postoji istinski i neoborivi dokaz trajnog nastanjenja tj. da je to lice u drugoj državi steklo državljanstvo ili stalni boravak . Samo ova dva statusa – državljanstvo i stalni boravak, sa sigurnošću ukazuju da se lice trajno/stalno nastanilo u toj državi, odnosno da u toj državi ima stalno prebivalište iz kojeg crpi sva svoja prava neophodna za životno funkcionisanje u punom smislu .
Na kraju moram ukazati na postojanje odluka međunarodnih sudova koji se bave zaštitom ljudskih prava i sloboda kojima dozvoljavaju državi da se prikladnim sredstvima uvjeri u lojalnost budućih predstavnika građana u Nacionalnom parlamentu –Skupštini . Ta lojalnost podrazumijeva lojalnost državi Crnoj Gori , a ne Vladi (bilo kojem njenom sazivu) i ogleda se kroz poštovanje Ustava, zakona, institucija, nezavisnosti i teritorijalnog integriteta zemlje i prije provjera “lojalnosti dijaspore”iz kojih se istoj ukidaju ili daju neka prava, na državi Crnoj Gori tj. njenoj Vladi je da izvrši provjere lojalnosti državi i njenim nacionalnim interesima od strane predstavnika zakonodavne i izvršne vlasti , jer sve što ovh dana čujemo slike koje se u svijet šalju o političkim dešavanjima u Crnoj Gori , zaista izazivaju “opravdanu sumnju” da sve što se radi i kroz predložene izmjene zakona o registrima i uslovima sticanja državljanstva , može značajno uticati na promjenu nacionalne strukture u biračkom spisku , što bi moglo nanijeti štete nacionalnim interesima , teritorijalnom integritetu i suverenitetu države Crne Gore.
Dijaspora lojalna Crnoj Gori i njenim nacionalnim interesima nikada ne može biti problem matičnoj državi , pa je na Crnoj Gori da nađe adekvatna rješenja u zakonskim izmjenama i primjeni prava i pravičnosti za sve njene građane , đe god da oni žive ođe ili tamo !
Vera Kirović
predsjednica Asocijacije dijaspore Crne Gore
Uprava za Dijasporu Crne Gore